@misc{Niezabitowska_Agata_Motywacyjne,
 author={Niezabitowska, Agata},
 copyright={Copyright by Agata Niezabitowska},
 howpublished={online},
 contents={Streszczenie - 6 Streszczenie w języku angielskim - 8 Wprowadzenie - 10 Rozdział 1. Palenie papierosów – charakterystyka - 12 1.1. O historii palenia papierosów - 12 1.2. Statystyki dotyczące palenia papierosów - 13 1.3. Zagrożenia zdrowia związane z paleniem - 15 1.3.1. Uzależnienie od nikotyny i czynności palenia - 15 1.3.2. Inne zagrożenia zdrowotne - 21 Rozdział 2. Motywy palenia tytoniu i narzędzia ich pomiaru - 24 2.1. Motywy palenia tytoniu - 24 2.2. Narzędzia pomiaru motywacji palenia - 29 Rozdział 3. Papierosy elektroniczne – charakterystyka - 34 3.1. E-papierosy – historia powstania, charakterystyka i sposoby używania - 34 3.2. E-papierosy – regulacje prawne, marketing i profilaktyka społeczna - 36 3.3. Statystyki na temat używania e-papierosów i charakterystyka ich użytkowników - 40 3.4. Zagrożenia zdrowotne związane z wapowaniem - 44 3.5. Rola e-papierosów w procesie rzucania palenia - 52 Rozdział 4. Wapowanie – motywacja oraz narzędzia pomiaru - 56 4.1. Motywy wapowania – charakterystyka - 56 4.2. Wybrane klasyfikacje motywów wapowania - 60 4.3. Przegląd wybranych narzędzi pomiaru wapowania - 64 Rozdział 5. Poznawczo-behawioralny model uzależnień – znaczenie osobowości - 70 5.1. Model poznawczo-behawioralny uzależnień - 70 5.2. Używanie nikotyny w kontekście teorii osobowości - 74 5.2.1. Osobowość a palenie papierosów – przegląd wyników badań -74 5.2.2. Osobowość a używanie e-papierosów – przegląd wyników badań - 79 Podsumowanie - 84 Rozdział 6. Badania własne nad konstrukcją narzędzia pomiaru motywów wapowania i palenia - 87 Wprowadzenie - 87 6.1. Metodologia badań własnych nad konstrukcją narzędzia pomiaru motywów wapowania i palenia - 90 6.1.1. Cele, pytania i hipotezy badawcze - 90 6.1.2. Osoby badane - 95 6.1.3. Uzasadnienie wyboru zmiennych do badań walidacyjnych - 97 6.1.4. Narzędzia badawcze - 100 6.1.5. Procedura badawcza - 101 6.2. Wyniki badań własnych nad konstrukcją narzędzia pomiaru motywów wapowania i palenia - 107 6.2.1. Wyniki wstępnego badania jakościowego - 107 6.2.2. Wyniki badania trafności treściowej narzędzia - 110 6.2.3. Charakterystyka używania nikotyny wśród osób badanych - 114 6.2.4. Ocena trafności teoretycznej narzędzia - 121 6.2.5. Ocena rzetelności narzędzia - 128 6.2.6. Ocena trafności kryterialnej narzędzia - 130 6.2.7. Opis statystyczny wyników SMWiP, analiza różnic międzypłciowych oraz związanych z wiekiem i rodzajem używanych papierosów - 134 6.3. Dyskusja wyników badań własnych nad konstrukcją narzędzia pomiaru motywów wapowania - 143 6.3.1. Wstępne badanie jakościowe – dyskusja wyników - 143 6.3.2. Badanie trafności SMWiP – dyskusja wyników - 146 6.3.3. Ograniczenia badań własnych - 162 6.3.4. Implikacje praktyczne badań własnych - 163 Podsumowanie - 165 Rozdział 7. Badania własne nad osobowościowymi determinantami wapowania - 167 Wprowadzenie - 167 7.1. Metodologia badań własnych nad osobowościowymi determinantami wapowania - 172 7.1.1. Pytania i hipotezy badawcze - 172 7.1.2. Osoby badane - 175 7.1.3. Narzędzia badawcze - 175 7.1.4. Procedura badawcza - 177 7.2. Wyniki badań własnych nad osobowościowymi determinantami wapowania - 182 7.2.1. Charakterystyka używania nikotyny i motywów wapowania w badanej próbie - 182 7.2.2. Osobowościowe korelaty motywów wapowania - 187 7.2.3. Znaczenie interpersonalnie zróżnicowanych profili cech osobowości dla nasilenia motywacji do wapowania i nasilenia uzależnienia od nikotyny - 190 7.2.4. Pośrednicząca rola motywów wapowania w relacji między cechami osobowości a uzależnieniem od nikotyny - 200 7.3. Dyskusja wyników badań własnych nad osobowościowymi determinantami wapowania - 204},
 school={Uniwersytet Wrocławski.Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Psychologii},
 language={pol},
 abstract={Konstrukcję Skali Motywów Wapowania i Palenia (SMWiP) rozpoczęłam od eksploracyjnego badania jakościowego (N=148 osób), które doprowadziło do wyodrębnienia piętnastu niezależnych motywów wapowania. Wśród nich dziewięć odnosiło się również do palenia (motywy niespecyficzne), natomiast sześć pozostawało specyficznych wyłącznie dla wapowania (motywy specyficzne). Po uzyskaniu w badaniu sędziów kompetentnych wysokich wskaźników trafności treściowej wstępnej klasyfikacji motywów, przystąpiłam do badań walidacyjnych na próbie 1217 osób palących (w tym 588 osób wapujących). W celu określenia trafności teoretycznej narzędzia przeprowadziłam serię konfirmacyjnych analiz czynnikowych – osobno dla motywów niespecyficznych i specyficznych. W przypadku motywów niespecyficznych uzyskałam 8-czynnikowe rozwiązanie i wyodrębniłam następujące motywy: przymus, nawyk, stymulację, przyjemność, redukcję napięcia, oswobodzenie społeczne, konformizm i dymienie/chmurzenie. W przypadku motywów specyficznych wapowania uzyskałam rozwiązanie 4-czynnikowe, zawierające następujące motywy: substytucji/kwestii zdrowotnych, swobody użycia/zapachu, kwestii ekonomicznych oraz kwestii smakowych i zapachowych. Trafność kryterialną określałam korelując motywy wapowania z nasileniem uzależnienia od nikotyny (trafność zbieżna) oraz z samokontrolą (trafność różnicowa). Rzetelność badano poprzez spójność wewnętrzną α Cronbacha i ω McDonalda, moc dyskryminacyjną pozycji oraz stałość czasową test-retest 7 (na osobnej próbie N=10). Narzędzie uzyskało dobre wskaźniki trafności kryterialnej i rzetelności. Wykazano również istnienie różnic w motywach, mierzonych SMWiP, zależnych od płci, wieku oraz rodzaju używanych papierosów. Badania osobowościowych determinant motywacji wapowania przeprowadzono na próbie 248 użytkowników e-papierosów. Najpierw zbadano korelacje cech osobowości w modelu HEXACO z motywami wapowania, mierzonymi SMWiP. Wyniki wykazały, że z motywami wapowania negatywnie wiązała się przede wszystkim cecha uczciwości-pokory. Im wyższy poziom tej cechy, tym słabsze były te motywy. W porównaniu z wynikami badań nad papierosami konwencjonalnymi (Dash i in., 2021; Munafo i in., 2007), ekstrawersja nie była skorelowana z motywami wapowania. Emocjonalność korelowała dodatnio z motywami przyjemności, redukcji napięcia i konformizmu. Następnie określałam różnice w nasileniu motywacji do wapowania i uzależnienia od nikotyny między osobami o specyficznych profilach osobowości. Wyróżniono pięć profili osobowościowych, wśród których jeden, o wysokiej sumienności oraz wysokiej uczciwości-pokorze, można było uznać za „ochronny”, niesprzyjający wapowaniu. Z kolei drugi, o wysokiej emocjonalności i niskiej ekstrawersji oraz ugodowości, stanowił profil ryzyka wzmożonego wapowania. Wykazano istotne różnice między badanymi o wyróżnionych profilach osobowości w nasileniu pięciu motywów wapowania, w tym trzech motywów specyficznych: swobody użycia/zapachu, kwestii ekonomicznych oraz kwestii smakowych i zapachowych. Nie wykazano z kolei istotnych różnic w nasileniu uzależnienia od nikotyny. Ostatnim celem było określenie pośredniczącej roli motywów wapowania w relacji między cechami osobowości a nasileniem uzależnienia od nikotyny. Efekt pośredni wystąpił, zgodnie z postawionymi hipotezami, we wszystkich analizowanych relacjach. Redukcja napięcia mediowała związek między emocjonalnością a uzależnieniem od nikotyny, stymulacja oddziaływała między ekstrawersją a uzależnieniem, a nawyk pośredniczył w relacji między niską sumiennością a uzależnieniem od nikotyny. Podsumowując, opracowana i walidowana Skala Motywów Wapowania i Palenia jest narzędziem trafnym i rzetelnym, i może być wykorzystywana w dalszych badaniach ilościowych nad fenomenem wapowania, jak również w praktyce klinicznej.},
 title={Motywacyjne i osobowościowe determinanty używania papierosów elektronicznych. Konstrukcja narzędzia pomiaru motywów wapowania},
 type={tekst},
 keywords={papierosy elektroniczne, wapowanie, motywy wapowania, cechy osobowości},
}